|
از انتخابات رياست جمهوری به اين سو گوئی نوری بر سياست ايران تابيده
است. همه می توانند تصوير درست تری داشته باشند و نقشها مشخص تر شده است. آن
پيچيدگی كه بود يا دست كم به چشم می آمد ساده تر شده است . سبب آن است كه
بازيگران اصلی ، تكليفشان را با خودشان و با يكديگر روشن كرده اند. در گذشته
موازنه نيروها به سود يك طرف بود ولی طرف ديگر هنوز اميدوار بود كه در يك دو
دور ديگر موازنه را به سود خود بگرداند . آن دو دور ديگر در انتخابات مجلس و
رياست جمهوری آمد و از جهاتی بهتر از انتظار هم آمد ، ولی موازنه نيروها در
پايان حتا بيش از گذشته برهم خورد . امروز ديگر دور تازه ای هم در ميان نيست و
هر دو طرف می دانند كه با چه برگهائی در سه سال آينده - تا انتخابات مجلس-
بازی خواهند كرد : يك طرف با چند برگی درحد بخشی از بودجه كشور، و يك طرف با هر
چه به حساب می آيد.
مردم نيز كه اگرچه با بی ميلی ولی باز با ته مانده اميدی در ميدان
مانده بودند به همان رسيدند كه كمابيش انتظارش را داشتند . آنها توانستند از
قدرت يافتن بيشتر بدترين عناصر رژيم جلوگيرند ولی نتوانستند قدرت بيشتری به
بهترين عناصر رژيم بدهند ( هر رژيمی بدترين و بهترين های خود را دارد ) . آن
بهترين عناصر چون نمی دانستند چكار ديگری می خواهند بكنند از مردم رای خواستند
و گرفتند ؛ ولی مشكل آنها در خودشان است و چندان ارتباطی به رای مردم ندارد كه
چهار سال است در تابستان و پائيز و زمستان داده شده است .
تنها مخالفان بيرون مانده اند كه شايد هنوز نياز به روشن كردن وضع خود
و گرفتن نتايج درست از آنچه درجمهوری اسلامی می گذرد دارند . در اينجا برای
آسانتر كردن كار به بررسی موقعيت دست دركاران گوناگون پرداخته می شود .
١_حزب الله
مقصود از حزب الله مجموعه نيروهائی است كه بدنه اصلی رژيم را می سازد -
از خامنه ای گرفته تا بسجيانی كه تظاهرات دانشجوئی را برهم می زنند . حزب الله
جائی است كه قدرت رژيم است . تا دو سالی پس از انتخابات سال رياست جمهوری ٧۶ /
97 و بويژه رسوائی آدمكشی های زنجيره أی كه به "خودكشی" معاون وزارت اطلاعات
و امنيت انجاميد حزب الله در وضع دفاعی بود . گشادگی سياست و آزادی نسبی
روزنامه ها درجه أی از بسيج عمومی پديدآورد كه يك جنبش اصلاجی جدی با آن می
توانست همه كار به سود مردم بكند . اما آن جنبش اصلاحی جدی در ميان نبود . دوم
خرداديها تا چندی می پنداشتند كه نماينده چنان جنبشی هستند و بسياری ديگر هم
آماده بودند اين ادعا را بپذيرند يا دست كم با ترديد به آن بنگرند .
در تظاهرات جنبش دانشجوئی ١۸ تير دو سال پيش جنبش اصلاحی با بزرگترين
فرصت خود روبرو شد . دانشجويان، مبارزه را به مرحله أی رسانده بودند كه مردم
برانگيخته ، آماده پيوستن به آنها می بودند - اگر رهبران دوم خردادی از
دانشجويان پشتيبانی می كردند . اما آن رهبران بجای پشتيبانی ، به حزب الله
پيوستند . دوم خرداد بدست خود عملا به اصلاح طلبی پايان داد و حزب الله را از
وضع دفاعی بيرون آورد . از آن پس حزب الله كه ترسش از دوم خرداد ريخته است و
برعكس به شدت بيشتری از مردم ترسيده است با همه نيرو و بی هيچ ملاحظه تصميم
دارد هيچ خطر بالقوه أی را نيز باقی نگذارد و هر كانون مخالفت را هرچند هم
احتمالی باشد از ميان ببرد يا بی اثر سازد .
استراتژی حزب الله امتياز ندادن و پس گرفتن امتيازات داده شده است و
آماده است هر بدنامی را هم تحمل كند . تا آنجا هم كه به دوم خرداد مربوط می
شود خواهد كوشيد هرچه بيشتر با نشان دادن ناتوانی و همدستی آن با خودش ، مردم
را دلسردتر گرداند .
۲ -دوم خرداد
زمانی بود و نه چندان دير كه مردم به دوم خرداد برای آنچه می بود ، يا
می پنداشتند هست ارزش قائل بودند . امروز ارزش دوم خرداد صرفا به آنچه نيست
برمی گردد . دوم خرداد هنوز با حزب الله تفاوت دارد و مردم بهمين دليل باز به
آن رای می دهند كه حزب اللهيان جاهای كمتری را بگيرند . از اين گذشته دوم
خرداد ثابت كرده است كه اصلاحات را در حدی می خواهد كه برای حزب الله پذيرفتنی
باشد و به هيچ روی حتا برای دفاع از قانون خودشان يا حتا مصالح ملی ، آماده
درافتادن با حزب الله نيست . چاره أی كه دوم خرداد بطور روز افزون برای خود می
بيند كنارآمدن و صبر و انتظار است - يك دوره ده پانزده ساله كه شايد تغييرات
با معنی را دربر داشته باشد .
در دوره نخست رياست جمهوری خاتمی ، استراتژی دوم خرداديان ، بسيج سياسی
و نپرداختن به مسائل ديگر بود . اميدوار بودند با آزادی مطبوعات و احزاب هرچند
محدود چنان پايگاهی بيابند كه بتوانند به مسائل اقتصادی نيز بپردازند .آنها می
دانستند كه چه تار عنكبوتی منافع مالی گروه حاكم را بهم پيوسته است وچه ديوار
آهنينی برگرد مافيای قدرت كشيده است و فكر می كردند با بسيج مردمی از شكافتن
ديوار برخواهندآمد . آن بسيج مردمی به درجه أی كه برای بسياری باوركردنی نمی
بود بدست آمد ولی بهره گيری از آن يك اراده سياسی می خواست كه در رئيس جمهوری
نيست . آن دوم خرداديان نيز كه می خواستند بسيج سياسی را به نتايج منطقيش
برسانند و از آن برای پيشبرد برنامه اصلاحی بهره گيرند ، به زندان افتادند و
همفكران و همكارانشان آنان را به آسانی فراموش كردند .
در دوره دوم ، استراتژی بسيج سياسی كنار گذاشته شده است و تاكيد بر
بهبود وضع اقتصادی است . اما منطقی كه اولويت را به اصلاحات اقتصادی می داد
همان است كه بود . منافع اقتصادی در جمهوری اسلامی نام ديگر قدرت سياسی است .
يكی در خدمت ديگری است . اگر بخواهند دست به اين منافع اقتصادی بزنند قدرت
سياسی جلوشان را خواهد گرفت . در دور اول كشمكش برسر قدرت سياسی بود ، تا پس
از آن بتوانند به اقتصاد بپردازند . در ميانه آن دوره ، دوم خرداديان از ترس
مردم ترجيح دادنددر موقعيت بهتری كه داشتند به ياری حزب الله بروند و مايه
شكست خود شوند . اكنون در موقيت ضعيف تر اگر می خواهند دست به منافع اقتصادی
حزب الله بزنند طبعا می بايد انتظار شكست بيشتری داشته باشند .
خود دوم خرداديان نيز معمايشان را درك می كنند و انتظار زيادی ندارند .
آنها حد اكثر اميدوارند دزديها را اندكی محدودتر كنند تا چيزی هم به برنامه
های دولت برسد . پرداختن به اقتصاد دستوری است كه رهبران مافيا داده اند و پشت
سرش برچيده شدن بساط دوم خرداد است . رئيس جمهوری دم از بهبود اقتصاد و توليد
كار و ثروت خواهد زد ولی ساختار سياسی و قدرت حزب الله ، در هر گام جلوش را
خواهد گرفت و در چهار سال آينده نيز مانند گذشته از بهبود وضع مردم برنخواهد
آمد . تفاوتش در اين خواهد بود كه آن بار مسئوليت شكست اقتصادی كمتر به گردن
دوم خرداد می افتاد ؛ اين بار خودش مسئوليت را برعهده گرفته است و سران حزب
الله ترتيب لازم را خواهند داد كه شكست اقتصادی را نيز بر كارنامه جنبش
اصلاحيش بيفزايد . آنگاه چهار سال ديگر بساز و بفروشان ، خود را به عنوان
قهرمانان اقتصاد و كارگزاران سازندگی پيش خواهند انداخت .
يك دورنمای مسلم ديگر را نيز نمی بايد نديده گرفت . دوم خرداد برای
پاكيزه تر كردن حكومت آمد و چندی هم توانست دست كم خودش را از آلودگی دور
نگهدارد . ولی وقت آلودگی آن نيز مدتی است رسيده است . سوء استفاده در وزارت
نفت كه با حمايت كامل رئيس جمهوری صورت می گيرد بارز ترين نمونه آن است .
عناصر روز افزونی از دوم خرداديان به فساد همه سويه جمهوری اسلامی خواهند پيوست
و چاره أی هم ندارند . هنگامی كه از جكومت كردن تنها بدنامی و مسئوليتش برای
آنها می ماند دست كم توشه أی برای زمان بيكاری می اندوزند . از اين گذشته شركت
در فساد بهترين تضمين پذيرفته شدنشان از سوی حزب الله پيروزمند خواهد بود .
اگر به رنگ حزب الله درآيند كمتر هدف تلافی جوئی خواهند شد.
٣ - رای دهندگان
اكنون كه اميد مردم به اصلاحات برباد شده است واكنش آنها چه می تواند
باشد ؟ در كوتاه مدت ، مردم در چنين موقعيت هائی دلسرد می شوند و كناره می
گيرند .يك استراتژی چهار سال همه توجه مردم را جلب كرده بود . كسی به راه حل
ديگر نمی پرداخت . پيشرفت گام بگام و گرفتن مواضع حزب الله يكی پس از ديگری ،
به آنهادل می داد و راضی شان می كرد . امروز كمتركسی اميدوار است كه اين
استراتژی به جائی برسد . وضع كشور همين گونه خرابتر حواهد شد و در صحنه سياسی
نيز فعلا جز دوم خرداديان و حزب الله نيروئی نيست .
رفتار مردم در انتخابات رياست جمهوری خرداد گذشته به بهترين صورت نشان
داد كه رای دهندگان چه می انديشند. آنها بی هيچ اثری از شور و گرمی چهار سال
پيش در انتخابات شركت جستند و درحد بيشتری از آن دوره رای ندادند ( سی در صد )
؛ تا بعد از ظهر، حوزه های رای گيری چندان پر رونق نبود و پس از آن شلوغ شد .
رای دهندگان گوئی ناگهان ديدند كه كناركشيدنشان ميدان را برای حزب الله بازتر
خواهد كرد . دوم خرداديان ديگر مايه اميد نيستند و لی به عنوان سدی دربرابر دست
اندازيهای بيشتر حزب الله هنوز استفاده خود را دارند . در جمهوری اسلامی به
اين رفتار می گويند استفاده ابزاری . مردم از دوم خرداد استفاده ابزاری می
كنند .
مردم همچنان خواستهای خود را با سران دوم خرداد درميان خواهند گذاشت و
از ستم حزب الله شكايت خواهند كرد. آنها هم مردم را به شكيبائی خواهند خواند و
اظهار تاسف خواهند كرد ، يا مانند رئيس جمهوری خواهند گفت كه حق داريد ، فرياد
بزنيد ! برای بيشتر مردم در شرايط كنونی راهی به بيرون از بن بست نيست .
ولی اين بن بست تنها در استراتژی دوم خرداد است و راه ديگری از آن
گشوده می شود . دوران پس از دوم خرداد فرا رسيده است . چهار ساله دوم خرداد
لازم بود و سود منديهای خود را داشت . شكست آن نيز سودمنديهای خود را دارد .
اكنون دوران آنچه بدان راه سوم می گويند فرا رسيده است . دوم خرداد ادامه
جمهوری اسلامی بود در يك صورت انسانی تر ، كه نا ممكن است . جمهوری اسلامی
همين صورت غير انسانی را می تواند داشته باشد . هنگامی كه قدرت با حق بجانبی
آميخته شود و كسانی كه زور دستشان است انحصار حقيقت را هم داشته باشند نتيجه
اش همين می شود كه شده است و در طول تاريخ شده است .
نيروهای فزاينده ای از پوياترين عناصر جامعه كه از حزب الله دست شسته
بودند اكنون از دوم خرداد نيز دست می شويند و خود را از جمهوری اسلامی آزاد می
كنند . دوم خرداد برای بسياری يك مرحله ميانی برای رسيدن به مرحله ای بود كه
رهائی ايران بدان بستگی دارد : بريدن از سراپای جمهوريت و اسلاميت اين حكومت ،
و مبارزه برای نظام سياسی آزاد از بقايای تفكر ملی-مذهبی كه جمهوری اسلامی را
در خود پرورش داد . جوان ايرانی - جوان در ذهن و جسم - امروز رهائی خود را در
مردمسالاری و ترقيخواهی می جويد . نه برای حكومت بر خودش دين را لازم دارد و
نه برای دوست داشتن كشورش به اسلام نيازمند است . دين برای او امر شخصی است .
راه سوم اين است و پيروزيش بر يك دستگاه فاسد كه انديشه های قرون وسطائی را با
شيوه های مافيائی سده بيستمی درهم آميخته قطعی است - همانگونه كه فردا پس از
امروز می آيد .
* * *
مخالفان جمهوری
اسلامی اگر دنبال نجات انقلاب نيسنتد ، كه نجات دادنی نيست ؛ يا در آن سو ،
خيال ندارند "كمانك " يا پرانتز جمهوری اسلامی را ببندند و آب رفته را به جوی
باز آرند ،كه بازآوردنی نيست، جز همراهی با مردم ايران ، با گامهای بلندتر
آزادتر ، چه دارند ؟ كسانی كه از آغاز ، مساله را در نامها و مقامها ديدند به
خطا رفتند . مساله را همواره می بايد در پرتو مبارزه ديد . ما هم از تحولاتی كه
در دستگاه حكومت اسلامی روی می دهد برای پيشبرد امر ملت ايران استفاده ابزاری
می كنيم .
سپتامبر ۲٠٠١
|
