جنبش اعتراضی مردم ایران همزمان با اعلام نتایج انتخابات
ریاست جمهوری دهم آغاز و تا ماه‌ها اخبار آن مورد توجه رسانه‌ها بود. حرکتی که
به باور بسیاری از فعالان سیاسی همچنان ادامه دارد. گفت‌وگویی در این مورد با
داریوش همایون.
آیا جنبش سبز شکست خورده است؟ آیا این جنبش در ادامه راه خود با دشواری‌هایی
روبروست؟ چرا حکومت ایران در سرکوب این حرکت اعتراضی ناتوان به نظر می‌رسد؟
این‌ها تنها بخش کوچکی از پرسش‌هایی است که در مورد شرایط کنونی «جنبش سبز»
پرسیده می‌شود. به مناسبت سالگرد انتخابات ریاست جمهوری در ایران این پرسش را
با تحلیل‌گران و فعالان سیاسی مطرح کرده‌ایم.
مصاحبه با داریوش همایون:
دویچه وله ـ آقای داریوش
همایون به نظر شما جنبش اعتراضی مردم ایران که به جنبش سبز معروف شده، آیا در
این برهه‌‌ی زمانی شکست خورده یا زمین‌گیر شده است؟
همايون ـ هیچ کدام. برای این که این جنبش صرفاً
یک جنبش اعتراضی نیست. زمانی بود، در ابتدا بود، ولی این جنبش برای تغییر کلی
سیاست و فرهنگ ایران است و این هم امری یک روز و دو روز نیست و ادامه دارد.
همین قدر که این جنبش زنده است و در سطوح مختلف فعالیت می‌کند، نشانه‌ی پایداری
و پابرجایی آن است.
دویچه وله ـ با توجه به
این که بخشی از این جنبش، جناحی از حکومت در درون ایران است، به نظر شما این
جنبش یک حرکت اصلاحی است یا براندازانه برای تغییر کلیت حکومت جمهوری اسلامی؟
همايون ـ درست است جناحی که از حکومت با این جنبش
همکاری می‌کند، حالت اصلاح‌طلبانه دارد. خود جنبش هم یک جنبش انقلابی کلاسیک
نیست، یک انقلاب آگاهی است. این است که همه‌ی این‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که
با این سیاست و با این فرهنگ سیاسی نمی‌شود این کشور را اداره کرد و پیش برد.
باید تغییر کند.
دویچه وله ـ نقش آقای
موسوی و آقای کروبی را در پیشرفت این جنبش چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
همايون ـ نقش بسیار مؤثری بوده و مؤثرتر هم شده
است. برای این که این‌ها زبان جنبش هستند، در جاهایی که جنبش نمی‌تواند خودش را
ابراز کند، مثل تظاهرات خیابانی. این است که سخنان و مصاحبه‌ها یا دعوت آنان از
مردم، این که بیایند در صحنه باشند و نترسند، بسیار مؤثر و نقش مثبتی است.
دویچه وله ـ ولی بسیاری به
گذشته‌ی آقای موسوی اشاره می‌کنند یا به گذشته‌ی آقای کروبی. شما چه‌طور؟
همايون ـ آنانی که فقط روی گذشته تکیه می‌کنند،
تصمیم گرفته‌اند که با گذشته‌‌ی‌شان هم تمام شوند. افراد در موقعیت‌های گوناگون
می‌توانند تغییر کنند و این‌ها هم تغییر کردهاند، و بخصوص کروبی. چون من
شنیده‌ام، پیرامونی‌های‌شان هم گفته‌اند، که باقی زندگی‌شان را گذاشته‌اند برای
جبران آنچه در آن سال‌ها کردهاند.
دویچه وله ـ شما چشم‌انداز
این جنبش را به چه صورت می‌بینید؟ آیا ما باید منتظر تداوم مبارزات اجتماعی
باشیم، یا انتظار داشته باشیم ریزش همچنان در حکومت ایران ادامه داشته باشد؟
همايون ـ هر دو، و این دو به هم کمک می‌کنند. این
دو در کنارهم و با تأثیر روی هم عمل می‌کنند. اگر این جنبش نمی‌بود، آن ریزش
صورت نمی‌گرفت. و اگر آن ریزش صورت نگیرد، جنبش بخش مهمی از سرزندگی‌اش را از
دست می‌دهد. هر دو این‌ها برضد آن فرهنگ و سیاستی که گفتم دارند کار می‌کنند.
دویچه وله ـ بسیاری این
سوال را مطرح می‌کنند که این جنبش اعتراضی چه زمانی به نتیجه می‌رسد؟ شما چه
چشم‌اندازی برای زمان پیروزی متصور هستید؟
همايون ـ نمی‌شود زمانی تعیین کرد، برای این که
راه همواری در پیش نیست و جنبش در هر قدم با مشکلات بسیار زیاد روبه‌رو است.
ولی با توجه به این که این جنبش نمرده است و ادامه دارد و عوامل زنده نگهداشتن
آن هر روز در آن جامعه هست، و با توجه به مشکلات روز افزون حکومت و بن‌بست‌هایی
که هم امروز گرفتارش هست و هم به مقدار بیشتری در پیش است، این جنبش موفق خواهد
شد. منتهی از مراحلی خواهد گذشت، وشاید نخستین مرحله‌اش این باشد که احمدی‌نژاد
را شکست دهد.
دویچه وله ـ و مرحله‌ی
بعدی؟
همايون ـ مرحله‌ی بعدی گرفتن سنگرهای بیشتر است.
انتخابات همیشه امکانی است در رژیم اسلامی، برای این که مردم از فرصت‌هایی
استفاده کنند و شاید باز این فرصت‌ها پیش آید. ولی جبهه‌های مبارزه بسیار است و
با افزایش دشواری‌های رژیم بیشتر هم خواهد شد و امکان استفاده از آن‌ها هم
بیشتر خواهد شد.
دویچه وله ـ شما به عنوان
بخشی از اپوزیسیون خارج از ایران فعالیت می‌کنید. چه نقشی برای اپوزیسیون در
بیرون از ایران متصور هستید؟
همايون ـ پشتیبانی و پشتیبانی و پشتیبانی! ادعای
تصاحب و تملک بخشی از جنبش سبز یا بخشی از گفتمان جنبش سبز کار غلطی است و
دسته‌بندی بر سر جنبش سبز خلاف منظور است. برای این‌که جنبش سبز مرزها را از
بین برده است، مرزهای درونی گرایشات سیاسی، مرزهای درون و بیرون را.
و اگر کسانی هم همچنان روی عادت گذشته به دسته‌بندی و این گوشه مال من و آن
گوشه مال شما ادامه دهند، تبعاً خلاف منظور عمل کردهاند و اثرشان هم خیلی کم
خواهد بود. ولی هرچه پشتیبانی بیشتر باشد، بخصوص در مورد قربانیان جنبش سبز و
قربانیان سرکوبی‌گری حکومت، البته نقش مؤثرتری خواهد بود.
دویچه وله ـ آیا در
آینده‌ی سیاسی ایران می‌توان جایگاهی برای کسانی مثل هواداران آقای خامنه‌ای یا
احمدی‌نژاد متصور بود؟
همايون ـ بله. ممکن است حتی کسانی از نزدیکان
این‌ها به مردم بپیوندند و مردم هم نشان داده‌اند که اصلاً دنبال انتقامجویی و
تسویه حساب نیستند. و باید این در را باز گذاشت، باید به همه‌ی کسانی که الان
در حکومت هستند این آینده را نوید داد که اگر به مردم بپیوندند، اگر به کشور
بیاندیشند و نه فقط به منافع شخصی‌شان، جایی در آینده‌ی ایران خواهند داشت.
مصاحبه‌گر: مهدی محسنی
تحریریه: عباس کوشک جلالی